รั้วบ้านชาวล้านนาในอดีต

รั้วบ้าน

รั้ว เป็นสิ่งที่ใช้กำหนดอาณาเขตสถานที่ ป้องกันไม่ให้คน หรือสัตว์เข้ามาในพื้นที่ ในอดีตชาวล้านนาได้ทำรั้วขึ้นโดยใช้วัสดุที่หาได้ในท้องถิ่น ประเภทไม้ เช่น ไม้แดง ไม้แงะ ไม้สัก ฯลฯ และใช้ไม่ไผ่ประเภทต่าง ๆ รวมถึงใช้ต้นไม้จริงมาทำรั้ว เช่น ต้นข่อย ต้นมะขาม ต้นชาทอง เป็นต้น

รั้วคร่าว ใช้ไม้จริงเป็นเสา ขุดหลุมฝังลงในดิน แล้วใช้ไม้ไผ่หรือไม้ท่อนเล็ก มามัดในแนวนอนติดเสา รั้วคร่าวใช้กั้นกำหนดเขตพื้นที่ แต่ไม่ถึงกับเป็นส่วนตัวสูงเพราะรั้วมีความโปร่ง

รั้วถืม เป็นรั้วที่ใช้กาบไม้ไผ่ ใบตองตึง หรือถุงปูนบุเป็นแผง ใช้เป็นรั้วกั้นชั่วคราวตามงานหรือพิธีต่าง ๆ แผงถืมทำด้วยไม้ไผ่ผ่าเป็นซี่ สานเป็นตาตารางห่าง นำใบหรือกาบไม้วางลงไปแล้วประกบแผงถืมสองแผ่นเข้าด้วยกัน แล้วนำไปกั้นรั้วโดยมัดติดกับเสาไม้

รั้วทั่งบ่อง ส่วนใหญ่ใช้กั้นป้องกันวัวหรือควายไม่ให้ออกไปจากที่ล้อม เป็นรั้วที่ใช้ไม้ไผ่รวกเป็นลำสอดเข้ากับรูเสาที่เจาะรูไว้ โดยเสาใช้ได้ทั้งไม้เนื้อแข็งและไม้ไผ่ลำใหญ่

รั้วตากกล้า เป็นรั้วแบบชั่วคราวใช้กั้นกล้าข้าวที่กำลังเพาะเพื่อรอไปดำนา ใช้ไม้ไผ่ลำต้นไม่ใหญ่มากปักลงดิน สูงขึ้นมาจากพื้นประมาณ 50 เซนติเมตร แล้วมัดลำไม้ไผ่ในแนวขวางตามพื้นที่ที่ต้องการล้อมรั้ว

รั้วตาแสง ทำมาจากซี่ไม้ไผ่สานขัดกันเป็นแผง แล้วนำไปยึดกับเสา ใช้ทั้งเป็นรั้วบ้านและรั้วล้อมพื้นที่

รั้วฮี้ จัดทำขึ้นเพื่อป้องกันสัตว์เล็ก เช่น เป็น ไก่ ไม่ให้เขาไปรบกวนพืชที่ปลูกไว้ โดยใช้ต้นแขม หรือไม้เรียวแทนไม้ไผ่

รั้วสะลาบ ทำมาจากไม้ไผ่ผ่าซี่ แช่น้ำให้เน่าเพื่อป้องกันแมลง ปลวก มอดกิน  แล้วนำมาสานขัดเป็นแถบทึบ รั้วชนิดนี้นิยมนำไปทำเป็นรั้วบ้าน เพราะมีความแข็งแรงคงทน และพรางตาได้ดี

รั้วสี้(ซี่) เป็นรั้วที่ใช้แผ่นไม้จริงตีประกบในแนวตั้งกับโครงเคร่าของรั้ว นิยมใช้ไม้ประดู่ ไม้แดง ไม้เต็ง ไม้รัง เป็นต้น รั้วชนิดนี้นิยมทำเป็นรั้วบ้านเพราะเป็นระเบียบสวยงามและคงทน

รั้วต้นไม้ เกิดจากการปลูกต้นไม้ทรงพุ่มที่มีกิ่งก้านและใบหนาทึบเป็นแนวรั้ว แล้วมักเรียกชื่อรั้วแบบนี้ตามต้นไม้ที่ปลูก เช่น รั้วข่อย รั้วชา เป็นต้น

ข้อมูลจากสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคเหนือ เล่ม 11 หน้า 5665-5669